(c) Cindy Hempenius
Helden zonder naam
Een eindeloze rij smetteloos witte kruizen, een enkeling afgewisseld met een davidster. Er tussen loopt een oude vrouw in een kanariegele jas. Het lopen gaat moeilijk en ze leunt zwaar op haar wandelstok. De oranje bloemen wippen ritmisch mee op haar hobbelgang tussen de graven. " Die heeft een missie" denk ik bij mezelf. Trefzeker hobbelt ze over het veld om dan bij een van de 8301 kruizen van Margraten te stoppen.
Ze zet haar bloemen bij de rest in het vaasje, knikt even en hobbelt verder naar een bankje. Ik kan mijn nieuwsgierigheid niet bedwingen en sluip via een omweg dichterbij om te kunnen lezen wat er op de steen staat. "Louis P. Amoruso uit Middlesex County, Massachusetts. 1e luitenant Artillerie antitank en luchtafweer." Een vlugge zoektocht op internet leert dat Louis postkantoorbediende was toen hij zich aanmeldde in 1942. Zwaargewond geraakt bij een TNT ontploffing op 24 maart en overleden op 27 maart 1945. Waarom komt ze hier? Wat is haar relatie met deze jonge Amerikaan? Aan de bloemen te zien komt ze hier vaker. Ik wandel verder en raak onder de indruk van de omvang van het veld met duizenden jonge mannen, keurig in het gelid tot in de eeuwigheid.
Aan het eind van ons bezoek sta ik buiten het bezoekerscentrum op de rest te wachten. De oude dame hobbelt langzaam de trap op. Ik kijk naar haar en de nieuwsgierigheid brandt. Ze vangt mijn blik en vraagt:" Voor het eerst hier?" Ik knik. Ik hoef niets te vragen. Ze vertelt.
Ze vertelt dat ze het een goed idee vindt dat wij onze kinderen hier mee naar toe nemen en dat zij hier is om persoonlijke redenen. Ze is eigenlijk Duitse maar dat hadden we vast al wel gehoord. Ze is geboren in 1943, te jong om de oorlog zelf te herinneren maar oud genoeg om alle ellende mee te krijgen. Honger, dat kon ze zich goed herinneren. Maar hey, van honger en dorst word je wel heel creatief. Ze kakelt een aanstekelijk lachje. Geen nazi, zeker niet! Misschien kenden we haar vader? Hij was een groot man. Hij was in verzet gekomen tegen Hitler. Hij had 100 kinderen weten te redden van het kamptransport. Nou ja, 99. Er was eentje onderweg gestorven. Toen de nazi's daarachter kwamen hebben ze hem opgepakt en naar de SS gebracht. Wisten we wie de SS waren? Gruwelijk gemarteld, vermoord en weg gemoffeld. Ze deelt een paar akelige details. Dat was wat er met haar vader was gebeurd. Alleen wisten ze dat pas na 9 maanden. En geen graf. Een groot man, die openlijk verzet had gepleegd en niet mee was gegaan in de massa. Geen nazi.
Haar man was Nederlander. Ontmoet op een studiereis. Het was even schipperen of ze in Duitsland of in Nederland gingen wonen. Het werd Nederland. Gekke Nederlanders. In Duitsland was ongelijkheid tussen mannen en vrouwen allang geen ding meer. Alle mannen waren dood dus het sprak voor zich dat de vrouwen de maatschappij weer opbouwden. Niks geen vrouw achter het fornuis. Dat was wel even anders toen ze naar Nederland verhuisde, hop...zo terug in de tijd. Haar lach kaatst helder van het monument. Ze had zich niets aangetrokken van wat zou moeten. Geen fornuis, zij ging aan het werk.
In 2015 is er een straat naar haar vader vernoemd. Eindelijk een beetje erkenning in Duitsland voor Georg Angermaier. Ze haalt een boek uit haar tas. Er is ook over hem geschreven. Ze vindt het een handig boek. Ik krijg een zwartgrijze kopie van de omslag in mijn handen gedrukt, kan ik het nog eens opzoeken. Het boek scheelt veel uitleggen over haar achtergrond. Handig toch? Haar man is overleden, dan ben je snel alleen. Dus erop uit. Niet thuis zitten sippen. Toen ze het vorig jaar meenam naar een buurtcentrum en het liet zien aan de jonge begeleidster van de koffiekrans had deze bruusk gereageerd. “Wie denk je wel niet wie je bent om te komen? Wij willen hier geen nazi’s. Je bent niet welkom!” Rare Nederlanders.
Geen nazi, een held. Geen graf. Dus heeft ze een graf geadopteerd van een jonge Amerikaan die op dezelfde dag als haar vader is gestorven. Als ze hier komt, kan ze ook aan hem denken. Snap je? Ze denkt erover om terug te gaan naar Duitsland maar daar is het ook anders. Geen van beide is thuis. Ze komt hier vaak.
Het is inmiddels een half uur voorbij sluitingstijd. Een Amerikaanse officier wenkt tactisch dat het tijd is om te gaan. Ze kakelt nog een keer haar aanstekelijke lach en hobbelt naar haar auto. Misschien tot ziens roept ze.
Ik ben vergeten haar te vragen naar haar naam. Dag dochter van Georg, held die 100 kinderen heeft gered. Dag moedige vrouw die zo open vertelt over haar worstelingen en nieuwe generaties verbindt met geschiedenis.Voor mij ben jij de held.
Hartelijke groet, Cindy
Note: Deze blog is een van mijn eerste blogs uit 2018, oa gepubliceerd op LinkedIn, maar ik wil hem jullie niet onthouden.
11-05-2020