(c) Cindy Hempenius
We wisten het niet
Steenwijk, 27 mei 2020
Hallo Yeme,
Vanmorgen kreeg ik een appje van mijn vader. Of ik het artikel al had gelezen.
" Vier op de vijf gemeenten weten niet dat vastgoed van Joden werd afgepakt."
De woorden dringen langzaam door. Weten niet dat er werd afgepakt......wisten het niet....we hebben het niet geweten? Staat dat er nou echt????
80% van Nederlandse gemeenten stellen niets te weten van Joodse vastgoedroof en 60% geeft aan dit te willen onderzoeken.
Het artikel: https://www.nu.nl/binnenland/6053928/vier-op-de-vijf-gemeenten-weten-niet-dat-vastgoed-van-joden-werd-afgepakt.html
In mijn onderzoek naar Sijbren neemt de Joodse vastgoedroof een grote rol in. Duizenden aktes heb ik doorgenomen. Hypotheekverstrekkers, geldschieters, investeerders. Notarissen en makelaars. Gemeenten en het Kadaster. Alleen al in Friesland was er een bloeiende handel in vastgoedroof, gewoon open en bloot. Niks niet verborgen. Buren en stadsgenoten wisten dat huizen onrechtmatig van eigenaar wisselden. Jij wist dat toch ook, Yeme?
Op 11 augustus 1941 vaardigde de Duitse bezetter een verordening uit die Joden verplichtte hun vastgoedbezit aan te melden bij de Niederländische Grundstücksverwaltung (NGV). De Grundstücksverwaltung kreeg het ‘beheer’ over dat vastgoed, met als voornaamste doel onteigening en verkoop van de panden. Zodra een Joodse familie gedwongen het pand had verlaten stonden de verhuiswagens op de stoep en roofde de bezetter het pand leeg. Vervolgens werd deze overgedragen aan een zgn. lasthebber, veelal een malafide makelaar. Die zetten het pand eerst op naam van een stroman en verkochten het vervolgens aan de hoogste bieder. Nederlanders wilden namelijk niet rechtstreeks een Joods pand kopen en banken wilden geen verkoop financieren van Jodenpanden. Gelukkig was daar de oplossing. Als er op jouw akte niets terug te vinden was van het spoor dat naar de gruwelijke onteigening leidde, was de weg naar een hypotheek vrij.
Mocht een Joodse huiseigenaar na de oorlog onverhoopt terugkeren, was de hypotheekverstrekker er als de kippen bij om achterstallige betalingen op te eisen. Niet kunnen betalen leidde tot een aanmerking als notoire wanbetaler en alsnog onteigening. De overheid stuurde gerust een rekening, of men de belasting van de afgelopen jaren nog even wilde voldoen. Niet kunnen betalen...nou ja, je raad het wel.
Ook Sijbren wist precies hoe de vork in de steel zat. In de zomer van 1943 geeft hij makelaar Kooy de opdracht een mooi Jodenpand uit te zoeken. Het mag maximaal 7000 gulden kosten.
Een mooi Jodenpand
Op Lijsterstraat 47 woonde Herman Odewald met zijn Eva. Na jarenlang de stad te hebben voorzien van heerlijk brood en de beste Friesche duimpjes en Jodekoeken in de wijde omtrek heeft Herman zijn bakkerszaak Aan de Put overgedaan aan zijn trouwe bakkersknecht Lubinski.
Het is tijd om van het pensioen te genieten. Het vroeg opstaan bleef ingebakken, maar dat vond Herman niet erg. Nr 47 kocht hij begin 20'er jaren splinternieuw en samen met zijn vrouw was hij de eerste bewoner van het prachtige tussenhuis in de ruim opgezette vogelbuurt. De twee zonen waren al het huis uit. Het was nu hopen op een stel kleinkinderen, samen aan tafel voor een uitgebreide maaltijd en mooie zomeravonden. Het eerste kleinkind dient zich al snel aan en het leven is goed voor de familie Odewald.
Augustus 1941: Herman meldt zijn huis aan bij de Grundstücksverwaltung en een jaar later ontvangt hij de oproep voor deportatie. In november 1942 verlaten zij hun geliefde nr 47. Herman en Eva zitten een paar maanden in Westerbork en worden op 20 maart 1943 vermoord in de gaskamers van Sobibor. Sijbren is op dat moment net gesetteld in zijn nieuwe baan en bedenkt dat hij genoeg zwart geld verdient om een eigen huis te kopen. Hij neemt contact op met makelaar Kooy. Deze heeft toevallig net een mooi pand binnengekregen en weet wel een notaris die kan helpen, dhr. Rensing.
"We wisten het niet en we kunnen het nu niet onderzoeken want de archieven zijn dicht." stellen gemeenten. Het 'niet willen weten' lijkt nog altijd actueel. De enige juiste reactie zou moeten zijn: "We gaan dit onderzoeken. Door de Corona duurt het wat langer omdat we niet direct overal bij kunnen maar we halen de onderste steen boven." Ik lees reacties van mensen die zeggen dat we het moeten laten rusten want lang geleden. Het is nooit te laat voor de waarheid en erkenning wat mij betreft.
Ik ben benieuwd wat jij ervan zou zeggen, Yeme.
Hartelijke groet, Cindy
27-05-2020