Liefde van de wolf

Snert in de sneeuw

Foto: uitzicht concentratiekamp Natzweiler-Strutthof
Steenwijk 13 juni 2020

Hallo Yeme,

Vandaag heb ik een heerlijke pan zomersnert gemaakt. Dat doet het altijd goed met dit warme weer. Licht, zout en lekker veel groente. Daar kom je de dag wel op door. Terwijl ik in de pannen sta te roeren moet ik denken aan die twee goochemerds van jouw commando die een volle gamel snert wisten te pikken van de Duitsers. Je zat toen al een poos in het concentratiekamp in Dieburg.

Gekke plek, Dieburg. Ik heb me lang afgevraagd waarom je nu precies dáár terecht bent gekomen. Door de Terror-und-Sabotage-verordening van Hitler worden alle lopende strafzaken stopgezet en omgezet in de doodstraf. Daarmee is jouw lot bezegeld. Ook Sijbren en de Drentse broers Lamein vallen hieronder.
Enkele gevangenen zijn in Utrecht bij Fort De Bilt gefusilleerd maar de meeste gingen op transport naar een Vernichtungslager, als zgn. N.N. Haftlinger. ( Nacht und Nebel gevangene ) Een 'Nacht und Nebel' kamp was speciaal gemaakt om mensen te laten verdwijnen in het niets. Zware dwangarbeid in een steengroeve op een hongerdieet tot je dood neerviel. De familie zou nooit weten waar iemand terecht was gekomen of van het overlijden op de hoogte mogen worden gesteld.

Natzweiler
Vorig jaar ben ik in Natzweiler-Strutthof geweest, de eigenlijke bestemming van jouw transport. Het onrecht en immens leed dat zich daar heeft afgespeeld laat zich niet in woorden vangen. Wat me daar erg heeft geraakt is de nabijheid van vrijheid, net buiten bereik. Het kamp ligt op 800 meter hoogte tegen een berghelling bij de steengroeve voor rood graniet. Op een relatief klein oppervlak ( 7,3 km2) zijn in totaal 52000 zielen afgebeuld en 22000 vermoord. Met een sterftecijfer van 40% is het één van de meest moordadige kampen. In het kamp heb je een prachtig uitzicht over de groene vallei en de beboste hellingen. Wolken spelen met de bergtoppen afgewisseld met blauwe lucht. Het contrast tussen het vernietigingskamp met al haar gruwelen en de schoonheid van de omgeving kan niet groter zijn. Sterven van de honger, vrieskou, mishandelingen of ziekte met uitzicht op de woeste vrijheid van moeder natuur laat de Tantaluskwelling verbleken. Maar goed, jij bent daar nooit aangekomen. Hoe zit dat eigenlijk?

Na lang zoeken heb ik een verslag gevonden van één van je maten op het transport. Hij schrijft dat het transport in eerste instantie wel degelijk is vertrokken richting het oosten. Door de oprukkende geallieerden moet de route meermaals worden aangepast. Echter waar de wagons ook stoppen, niemand wil jullie hebben. Gevangenissen zijn overvol en een transport N.N. Häftlinge hoort immers in een Vernichtungslager. Daar is geen ruimte voor in de 'gewone' kampen.

Tien dagen zwerft jullie wagon gevuld met 70 man over het spoor. Tien lange dagen in een veewagon waar eigenlijk ruimte was voor 30 man. Slapen doe je staand op de schouder van je buurman, de doden opgestapeld tot provisorische bankjes. Het kostbare condensvocht op de wanden en plafonds proberen jullie met je vingers op te vangen. Uiteindelijk wordt er dan koers gezet naar het zuiden, naar Natzweiler en komt er een tussenstop in Dieburg. De wagons zijn zo vies geworden dat het zelfs de Duitsers te veel wordt. Het is de bedoeling dat je groep één nacht in het tuchthuis doorbrengt zodat de doden weg gehaald kunnen worden en de wagons schoongespoten. Tegen heug en meug worden jullie toegelaten voor één nacht. Slapen op een strozak zonder de stank van elkaars uitwerpselen en heel even vrij van die vreselijke dorst. Die vreselijke allesoverheersende dorst. Wat een weelde.

In die nacht wordt Darmstadt gebombardeerd en komt het Duitse bevel dat geen enkele beschikbare werkkracht het district mag verlaten, dat alles ingezet moet worden bij het puinruimen. En daar hoort jouw wagon ook bij. Zo kwam het dat jij en Sijbren in Dieburg zijn gebleven. De Amerikanen smeten bommen, jij ruimde het puin op en gooide de gaten dicht.

Snert in de sneeuw
Soms zijn er ook mooie momenten. Zoals die keer dat twee van je maten, Piet en Hans, een 50L gamel snert pikken van de Duitsers. Piet en Hans zijn altijd bezig met plannen om uit te breken. Dat houdt ze op de been.
Ieder dag moeten ze uit de keuken van de Volkssturm de etensketeltjes halen voor de bewakers. Bij de keuken staat een sufkop van een bewaker. Als ze op een dag bij de keuken komen, waait de heerlijke geur van snert ze tegemoet. Echte erwtensoep met brokken varkensvlees. Het water loopt ze in de mond. Ze bedenken een plan hoe ze hun ontsnappingsplan kunnen oefenen én een gamel snert kunnen pikken. De generale repetitie als het ware. Als het lukt, zal de volgende keer voor het echie zijn. Worden ze betrapt, dan hangen ze voor zonsondergang aan de galg.

Het plan is als volgt: tijdens het wachten op de gevulde etensketels zal Piet aan Sufkop vragen of hij naar het toilet mag. In plaats daarvan rent hij de steeg door naar de kerktoren. Het gehucht waar de keuken zit heeft nog geen elektriciteit. Het luchtalarm apparaat staat onder in kerktoren en wordt met de hand bediend.
Terwijl Piet rent, zal Hans Sufkop aan de praat houden. Als het alarm klinkt, rent de Volkssturm naar de schuilkelder. Hans zal dan huilen dat hij niet zonder zijn vriend weg wil gaan. De sirene loeit door en de mannen gokken dat Sufkop Hans zal laten staan en met de rest naar de schuilkelder rent.

Zo gezegd, zo gedaan. Piet vraagt of hij naar de w.c. mag en zet het op een rennen naar de kerktoren. Terwijl Hans Sufkop afleidt met een kletsverhaal klinkt plots het luidste luchtalarm ooit door het kleine dorpje. De Duitsers zetten het op een rennen naar de schuilkelder en Sufkop brult tegen Hans dat hij moet volgen. Hans huilt heel geloofwaardig dat hij makker Piet niet achter wilt laten. Sufkop schreeuwt dat als hij niet direct meekomt, hij zal schieten. Ondertussen rent hij al weg.

Piet komt zwetend en hijgend terug en samen met Hans sleurt hij een gamel snert van 50 liter naar de bosrand. Er ligt dik sneeuw en de zon schijnt. Ze eten zich helemaal zat en hebben dan nog liters en liters over voor hun commando. De mannen verstoppen de gamel diep in het bos en zorgen ervoor dat iedere Häftling op zijn hurken zittend uit de gamel kan eten. Er wordt gegeten tot ze niet meer kunnen. Het duo rent terug naar het dorpje. Daar heeft nog geen mens iets gemerkt. Onopvallend voegen Piet en Hans zich weer bij de groep.

Was het de lekkerste snert ooit Yeme? Ik durf te wedden van wel. Iedere keer wanneer ik nu snert eet, denk ik aan aan jou. Aan snert in de sneeuw.
Hoe kostbaar iets simpels kan zijn.

Hartelijke groet, Cindy

Foto: herinneringspaal op de plek van het concentratiekamp Dieburg-Rollwald

13-06-2020