(c) Cindy Hempenius
Rauw verdriet
14 april 2020 Steenwijk
Hallo Yeme,
Wanneer Google geen antwoorden meer heeft, is het tijd om de handen vies te maken. Dat betekent ouderwets papierwerk doornemen.
Aanvragen indienen bij archieven, toestemming regelen voor gevoelige zaken, onvermoeibaar op deuren blijven kloppen en een eindeloze stapel dozen vol documenten doorjakkeren. Op zoek naar dat ene puzzelstukje. En wanneer er dan één puzzelstukje tevoorschijn komt, duiken er direct vijf nieuwe vragen op.
Het werk is nooit af. Er is altijd een onbeantwoorde vraag. Er blijft altijd een stukje ‘niet weten’ over.
Soms heb je geluk, bijvoorbeeld wanneer je een ooggetuige treft of nabestaanden. Dan kom je heel dicht bij het ware verhaal. Na lang wachten, blijven doorvragen en een beetje hulp van Jack Kooistra kreeg ik toegang tot jouw dossier van het Rode Kruis. Daarmee werd me een handvol puzzelstukken in de schoot geworpen.
Je was niet alleen die avond toen de bom viel en de granaatscherven een einde aan je leven maakten. Jullie waren met z’n vieren. Twee broers uit Drenthe, Aaldrik en Frederik, en twee Friezen, jij uit Kimswerd en Sijbren uit Leeuwarden.
De mannen die overleefden hebben bij het Rode Kruis een kort rapport op laten stellen. Een verklaring waarin de omstandigheden stonden beschreven waaronder jij bent omgekomen. De namen van de Drentse broers in dit rapport waren nieuw voor me.
Een nieuw puzzelstuk. Een nieuw spoor.
Een naam. Wat doe je daarmee?
Googelen natuurlijk! Social media laat best wat mensen zien met dezelfde achternaam als de Drentse broers. Met het idee ‘wie niet waagt, wint zeker niks’ heb ik mensen aangeschreven. Een kort berichtje wie ik ben en waar ik naar op zoek ben. Het duurde niet lang voordat ik via LinkedIn antwoord krijg. In mijn eigen netwerk notabene blijkt zich één van de dochters van de Drentse broers te bevinden. Hoe is het mogelijk, via mijn werk als recruiter was ik al verbonden met haar.
Na wat korte mailuitwisselingen is er dan een afspraak in Groningen. Drie dochters van één van de Drente broers, en ik namens jou en Sijbren, schuiven aan. Het is surrealistisch om dezelfde namen en familielijnen bijna 75 jaar na dato weer bijeen te hebben.
Rauw verdriet
In mijn enthousiasme stel ik vragen. Die vragen trekken laatjes open die al jaren gesloten waren en zonder mijn nieuwsgierigheid misschien nooit meer het daglicht hadden gezien. Het is een emotioneel gesprek en ik ben geraakt door het rauwe verdriet dat nog zo dicht onder de oppervlakte ligt, hoe oorlogsleed generaties overstijgt.
Yeme, het besef dat dit verhaal meer is dan een handvol puzzelstukken kwam in dit gesprek hard binnen en ik voelde letterlijk de verantwoordelijkheid om zo integer mogelijk om te gaan met alle informatie. Om het goed te doen, het verhaal te vertellen zoals hoort. "Jo kinne dit mar ien kear dwaan. Soargje derfoar dat it goed is."
De zusters verhalen over hoe hun vader Aaldrik open was over zijn ervaringen, de treinreis vanuit Nederland, de ontberingen in de kampen, de gruwelijkheden, de dwangarbeid, de ontsnapping, jouw dood, hun bevrijding.
“Er is, waar ze zaten, behoorlijk gevochten. In de schuttersputjes troffen ze ook chocolade aan van Amerikaanse soldaten. Ze hadden honger, dus dat kwam goed uit. Het waren ‘aangevreten stukken chocolade’ die in het heetst van de strijd aan de kant zijn gegooid. De 2 Friese jongens, zoals mijn vader ze noemde, waren ook bij hen in het bos. Ze hadden afgesproken dat ze, als ze zich zouden verplaatsen, dat gemixt zouden doen. Dit om te voorkomen dat er 2 jongens uit 1 gezin zouden omkomen of de 2 Friese jongens samen. Er is echter onenigheid ontstaan over het te volgen plan. De 2 Friese jongens wilden naar het dorp gaan en de broers wilden in het bos blijven.”
Op de vijfde dag weken jullie van je plan af. De Drentse broers bleven in het bos en jij ging met Sijbren mee. Waarom deed je dat, Yeme? Wat gebeurde er? Kon je het maar vertellen.
De Drentse broers hebben je de dag na hun bevrijding opgehaald en begraven in het Duitse dorpje.
Aaldrik heeft ervoor gezorgd dat de gebeurtenissen bij het Rode Kruis bekend waren. Zodra hij thuis was heeft hij contact gezocht met je familie. Misschien hadden jullie dat zo afgesproken? Of gewoon, omdat dit het juiste was om te doen.
Het is een bijzondere ontmoeting in Groningen over bijzondere gebeurtenissen. Even verdwijnt de sluier tussen heden en verleden en kunnen we elkaar bijna aanraken.Ter afsluiting krijg ik een prachtige roos mee, een roos van de Drentse dochters voor jou en voor Sijbren.
Een laatste groet van de Drenten aan de Friezen.
Hartelijke groet, Cindy
14-04-2020